गरजेपेक्षा जास्त' महत्व कशालाच नको

आयुष्यात आनंदी आणि समाधानी राहायचं असेल, तर एक साधा पण अत्यंत महत्त्वाचा मंत्र नेहमी लक्षात ठेवा: 'कुणालाही गरजेपेक्षा जास्त महत्त्व देऊ नका.'

आपण मानवी स्वभावाने भावनिक आहोत. आपले प्रेम, आपले नातेसंबंध आणि आपली निष्ठा ही आपली ताकद आहे. पण, याच निष्ठेचा अतिरेक जेव्हा आपण करतो, तेव्हा नकळतपणे आपले भावनिक संतुलन बिघडते.

गरजेपेक्षा जास्त' महत्त्व देणे म्हणजे नेमकं काय ?

यात आपण केवळ वेळ आणि पैसा देत नाही, तर आपल्या भावनांची, आत्मसन्मानाची आणि स्वप्नांची सारी गुंतवणूक त्या एका किंवा अनेक व्यक्तींवर करतो. आपण त्यांना आपल्या आयुष्याच्या केंद्रस्थानी बसवतो, त्यांच्या प्रत्येक गरजेला, बोलण्याला आपल्या अस्तित्वाचा अर्थ मानतो. आपण त्यांना देवत्व बहाल करतो.

इतरांना जास्त किंमत देता देता स्वतःची किंमत शून्य :

तुम्ही जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्या पात्रतेपेक्षा किंवा गरजेपेक्षा जास्त किंमत देता, तेव्हा नकळतपणे तुम्ही त्यांच्या मनात एक अहंकार निर्माण करता. तुमच्या अतिकाळजीमुळे आणि अतिप्रेमामुळे त्यांना वाटायला लागते की, मी या व्यक्तीसाठी खूप खास आहे किंवा हा/ही माझ्याशिवाय राहू शकत नाही.

तुम्ही जी किंमत त्यांची वाढवली आहे, तीच किंमत त्यांच्या दृष्टीने तुमची किंमत ठरवायला लागते. त्यांच्यासाठी, तुमचं निस्वार्थ प्रेम आता 'Grant' (अनुदान) राहत नाही, ते 'Right' (अधिकार) बनतं.

परिणाम अत्यंत भावनिक आणि वेदनादायक होतो:

गृहीत धरणे :

 ती व्यक्ती तुमच्या निस्वार्थ भावनांना आणि प्रयत्नांना गृहीत धरायला लागते. तुम्ही केलेले त्याग, दाखवलेली निष्ठा त्यांच्यासाठी रोजची, अगदी सामान्य गोष्ट होऊन जाते.

उपेक्षा :

 तुम्ही जितके जास्त त्यांना जपण्याचा प्रयत्न कराल, तितकेच ते तुम्हाला दुर्लक्षित करू लागतात. तुमच्या प्रत्येक शब्दाचं, तुमच्या उपस्थितीचं मोल कमी-कमी होत जातं.

किंमत शून्य :

एक दिवस येतो, जेव्हा तुमच्या सर्व योगदानानंतरही तुमची उपेक्षा होते. तुम्ही स्वतःहून त्यांना जेवढं दिलं आहे, तेवढंच ते तुमची किंमत शून्य करून ठेवतात. कारण मानवी स्वभाव असा आहे की, जी गोष्ट सहज उपलब्ध होते, तिची किंमत कमी होते.

भावनांचा समतोल आणि आत्मसन्मानाची गरज :

हा लेख कुणाबद्दल द्वेष निर्माण करण्यासाठी नाही, तर स्वतःवर प्रेम करण्यासाठी आणि आत्मसन्मान जपण्यासाठी आहे. आनंदी आयुष्य हे दुसऱ्यांवर अवलंबून नसतं.

स्वतःला प्राधान्य द्या :

 ज्या क्षणी तुम्ही तुमचा आनंद, तुमचा आत्मसन्मान, आणि तुमचं आयुष्य दुसऱ्याच्या हातात देता, त्या क्षणी तुम्ही तुमचा रिमोट कंट्रोल त्यांच्याकडे सोपवता. तुम्ही कोणासाठीही पर्याय (Option) बनू नका; तुम्ही स्वतःसाठी प्राधान्य (Priority) आहात.

मर्यादा निश्चित करा :

नात्यांमध्ये योग्य मर्यादा (Boundaries) असणे अत्यावश्यक आहे. नात्यावर प्रेम करा, पण आपल्या मानसिक शांततेला तडा जाऊ देऊ नका. जास्त महत्त्व देणे प्रेम नाही, ती अधीनता आहे; आणि अधीनता नेहमीच आत्मसन्मानाला झिजवते.

थोडक्यात, आपल्या आयुष्याच्या पुस्तकात प्रत्येक व्यक्तीला योग्य तेवढेच स्थान द्या—ना कमी, ना जास्त. स्वतःच्या अस्तित्वाला नेहमी अनमोल ठेवा कारण तुमचा आत्मसन्मान, तुमचा आनंद ही तुमची सर्वात मोठी संपत्ती आहे. ती जपण्याची जबाबदारी केवळ तुमचीच आहे.

ज्या दिवशी तुम्ही स्वतःला महत्त्व द्याल, त्याच दिवशी जग तुम्हाला महत्त्व देईल. यातच तुमची मानसिक शांती आणि खरा आनंद दडलेला आहे.