वोकिझम (wokism) म्हणजे काय..?
आजच्या जागतिक राजकारणात आणि सामाजिक चर्चेत एक शब्द वारंवार ऐकू येत आहे.. “वोक” किंवा “वोकिझम.”
मूळतः हा शब्द आफ्रिकन-अमेरिकन लोकांच्या बोलीतून आला. “वोक” म्हणजे जागृत असणे. 1930 च्या दशकात वर्णद्वेष, असमानता आणि शोषण याविरोधात जनजागृतीसाठी हा शब्द वापरला गेला.
काळ जसजसा पुढे सरकला, तसतशी या संकल्पनेची व्याप्ती वाढत गेली.
'वोकिझम' चीं ऐतिहासिक पार्श्वभूमी.. ✍️
1960 च्या दशकातील सिव्हिल राईट्स मूव्हमेंट दरम्यान “वोक” ही संकल्पना केवळ भाषिक नव्हे तर राजकीय घोषवाक्य ठरली.
नंतर 2014 मध्ये अमेरिकेत “ब्लॅक लाईव्ह्ज मॅटर” चळवळीमुळे या संकल्पनेला प्रचंड गती मिळाली.
वंशवाद, लिंगभेद, सामाजिक विषमता, पर्यावरणीय अन्याय इत्यादी प्रश्नांवर जागरूकता निर्माण करण्यासाठी “वोक” हा शब्द प्रमुख बनला.
इतिहासकार डेव्हिड हॅन्सन यांनी मात्र “वोक” या संकल्पनेला “खूर घाणेक” असे म्हटले.
म्हणजेच, काही जणांच्या दृष्टीने ही कल्पना अतिरेकी किंवा अवास्तव ठरते..
आजच्या काळात त्याचा आधुनिक वापर...
आज “वोक” हा शब्द दोन ध्रुवांमध्ये विभागला गेला आहे.
समर्थकांच्या मते..
“वोक” म्हणजे समाजातील अन्यायाविरुद्ध जागरूकता निर्माण करणे आणि न्याय्य बदलांसाठी आवाज उठवणे."
विरोधकांच्या मते..
“वोकिझम” म्हणजे केवळ दिखावूपणा, बळजबरीची प्रगतिशीलता आणि पारंपरिक मूल्यांना आव्हान देणारी एक अतिरेकी प्रवृत्ती.
म्हणूनच अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी स्वतःला “अँटी-वोक” म्हणवले. त्यांच्या दृष्टीने वोकवाद म्हणजे डावीकडील विचारसरणीची “अतिशयोक्ती” आहे.
भारतात वोकवाद (वोकिझम)..
भारतात “वोक” हा शब्द अजून नवीन आहे. परंतु अलीकडील काळात तो राजकीय चर्चेत वापरला जातो. विशेषतः हिंदुत्ववादी गट किंवा काही उजव्या विचारसरणीचे लोक, डाव्या विचारसरणीच्या व्यक्तींना “वोक” म्हणून हिणवतात..
पर्यावरण, स्त्री-पुरुष समानता, LGBTQ+ हक्क, जातीय भेदभाव, अल्पसंख्यांक प्रश्न यावर आवाज उठवणाऱ्यांना “वोक” म्हणून संबोधले जाते.
खरा प्रश्न हा आहे की....जागृत राहणे चुकीचे आहे का?🤔
जागृतीची गरज नेहमीच असते. अन्याय, शोषण आणि भेदभावाविरुद्ध जागे होणं हे प्रगतीचे पहिले पाऊल आहे.
मात्र, जर जागृती ही फक्त सोशल मीडियावर ट्रेंड बनून थांबली, किंवा विचारांची अतिरेकी बाजू घेऊन ती व्यवहार्यतेपासून दूर गेली, तर “वोकिझम” हा शब्द उपहासाचा विषय ठरतो.
म्हणूनच, वोकिझमकडे अंधानुकरण किंवा अवास्तव विरोध न करता, संतुलित दृष्टीकोनातून पाहणं आवश्यक आहे.
👉 थोडक्यात, वोकिझम म्हणजे अन्यायाविरुद्ध जागृतीची हाक, पण त्याचा उपयोग कसा केला जातो हेच त्याचं खऱ्या अर्थानं यश किंवा अपयश ठरवतं..
वोकिझमवरील विचारप्रवर्तक काही गोष्टी जागतिक पातळीवर समोर येत आहेत, मित्रांनो.. ✍️
1. “जागृत राहणं ही फक्त स्थिती नाही, ती एक जबाबदारी आहे.”
2. “वोक म्हणजे डोळे उघडणे; पण खरी क्रांती तेव्हाच घडते जेव्हा मनही उघडतं.”
3. “अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवणं म्हणजे वोक, आणि अन्यायाला मुकाट्याने सहन करणं म्हणजे गुलामी.”
4. “वोकिझम हा फक्त शब्द नाही, तो बदलाची बीजं पेरणारा एक विचार आहे.”
5. “जागृतीशिवाय प्रगती नाही, पण जागृतीला विवेकाचं शहाणपण जोडल्याशिवाय ती उधळपट्टी ठरते.”
6. “वोकवादाचा खरा अर्थ आहे— परंपरेला प्रश्न विचारणं आणि भविष्याला दिशा देणं.”
7. “जर जागृती ही फॅशन झाली, तर समाज बदलत नाही; पण जर ती संस्कार झाली, तर नवं युग घडतं.”
8. “वोकिझम म्हणजे समाजातील झोपलेल्या विवेकाला उठवण्याचा प्रयत्न.”
9. “जगात वोक म्हणजे काहींना त्रासदायक आवाज, पण वंचितांना तोच आशेचा शंखनाद असतो.”
10. “वोक असणं म्हणजे डावीकडे किंवा उजवीकडे झुकणं नाही, तर सत्याकडे जागं होणं.”
-विचार संकलन आणि संपादन.. ✍️
-एक साहित्यप्रेमी, विवेकवादी आणि समाजमाध्यमकार..
#विद्यार्थीमित्र प्रा.रफीक शेख
The Spirit of Zindagi Foundation
🎓 डॉ. ए.पी.जे.अब्दुल कलाम विद्यार्थी फाउंडेशन, परभणी.
#Woke #Wokism #StayWoke #WokeCulture #SocialJustice #Equality #BlackLivesMatter #Awareness #Progressive #Activism #SpeakUp #JusticeMatters #Freedom #ChangeMakers #Revolution #VoiceForJustice #HumanRights #NoToDiscrimination #AntiRacism #SocialChange #Thinkers #PhilosophyOfChange #YouthPower #Reform #TruthToPower #EqualityForAll #WakeUpCall #NewAgeMovement #AwarenessMatters, #विद्यार्थीमित्र, #मानसिकआरोग्य, #jaibhim #BeTheChange #जागृती #वोकवाद #विचारक्रांती #समाजपरिवर्तन #समानता #नवा_विचार #न्यायहक्क #स्वातंत्र्याचा_आवाज #अन्यायाविरुद्ध #युवाशक्ती #प्रबोधन #सामाजिकन्याय #समाजजागृती #आवाज_उठवा #नवयुग #बदल #संघर्ष #हक्कांसाठी_लढा #परिवर्तनाची_बीजं #समता #स्वाभिमान #मुक्तविचार #न्यायासाठी #सत्याचा_प्रवास #जागतिकविचार
Post a Comment